Milli Azerbaycan Cumhuriyetinin 93. Yıldönümü Kutlanıyor.
Azerbaycan Kültür Derneği Genel Başkanı Cemil ÜNAL
Milli Azerbaycan Cumhuriyetinin kuruluşunun 93. yıl dönümünde,Mehmet Emin RESULZADE 'nin huzurunda toplananlara hitap eden Cemil ÜNAL konuşmasında şöyle dedi:
"28 Mayıs'ı bayram olarak kutlamaya hakkımız yoktur."
Muhterem arkadaşlar, Azerbaycan Büyükelçiliğinin değerli temsilcileri;
Bugün Azerbaycan tarihi için gerçek manada önemli bir gündür.
28 Mayıs 1918 tarihinde kurulan Milli Azerbaycan cumhuriyetinin kuruluşunun 93.yılında içimiz hüzünle doludur. Çünkü o cumhuriyeti kuranların her biri vatanlarından ayrı topraklarda yatmaktadır.
Milli Cumhuriyetin şura başkanı ve cumhurbaşkanı Mehmet E.RESULZADE'nin huzurunda diyebiliriz ki, onun ikinci vatanım dediği burada ebediyete intikal ederken, Azerbaycan tarihinin önemli şahsiyetlerinden ve ilk başbakanı Ali Merdan TOPÇUBAŞI Avrupa'da,FethaliHan HOYLU ise Tiflis’te uğradığı bir suikast sonucu , son başbakan Nesipbey YUSUFBEYLİ’de komünist işgalciler tarafından bakü'de öldürülmüş, yine bu davaya hizmet eden Ahmet AĞAOĞLU ve Mirza bala MEHMETZADE gibi değerli insanlar vatanlarından ayrı topraklarda ebediyete gitmiş, ne yazık ki mezarı dahi bilinmemektedir. Her biri bir milli kahraman olan bu büyük insanları, böylesine önemli bir günde sizlerle birlikte anmmaktan gurur duymaktayım.
Muhterem arkadaşlar,
Biz isterdik ki , 28 Mayıs’ı kutlamak isteyenler kim olursa olsun,önce buraya gelip bu büyük insanın kabrini ziyaret ettikten sonra gidip düzenledikleri programa katılsınlar.Bugün Mehmet Emin RESULZADE davasını güdenler, onun devamcısı olan eski cumhurbaşkanı ELÇİBEY ve onun dava arkadaşı olan ve bugün Musavat partisinin başkanı olan İsa GAMBER'e yapılanlar, RESULZADE’yi iktidardan uzaklaştıran ve aynı baskıları yapan zihniyettir. Diyebiliriz ki,bu iki tavır ve davranış arasında hiçbir fark yoktur.
Biz istiyoruz ki, bir daha 27 Nisan düşünce ve eylemleri olmasın. 27 Nisanları bayram olarak uygulamaya alarak böyle bir düşünceyi yaşatmasın.
Şurası çok iyi bilinimektedir ki, milli devleti yıkanlar Ruslarla ilişki içinde olarak bu akibeti yaratmışlardır.Azerbaycan Türk’ü bu gelişmeleri bilmeli ve yaratanları iyi tanımalıdır.Çünkü milli devletin kurucusu olan MehmetEmin RESULZADE, siyasi yaşamında hiçbir yabancı ideolojinin etkisinde kalmamıştır. onun yüzü daima Türkçülüğe ve Türk olmaya dönüktür.
Değerli arkadaşlar,
Azerbaycan Kültür Derneği olarak 62 yıldan buyana,bu milli davanın arkasında olduk. Bizim için Azerbaycan'ın geleceği ve Azerbaycan İnsanı önemlidir. Burada, Azerbaycan’ın davası kendi davası olarak görülmüş, bundan böylede devam edecektir. Mili cumhuriyeti kuranlar, 28 Mayıs tarihini hiçbir zaman bayram olarak kutlama imkanı bulamadılar. Belki bizimde bu ön emli günü bayram değil,anma ve yad etme içinde geçirmemiz doğru olacaktı. Çünkü yüzbinlerce insanını sürgün ve katliamlarla kaybeden Azerbaycan halkının bayram yapmaya hakkı olmamalıdır.
O cumhuriyeti kuranlar, bir 27 Nisan tarihinde başlayan işgal ve katliamlarla devlete hizmet eden aydınları, vatansever fikir adamlarını yok etmişlerdir. Bu katliamlarda sayılarının çoğu kadın ve çocuk olan altı yüz bin insan, telef edilmiştir.
ELÇİBEY döneminde ele alına üç Önemli projeden birisi, 28 Mayıs' yaratan, Mehmemt Emin RESULZADE nin görkemli bir heykelinin başkentin meydanına dikilmesi,bir başkası, Azerbaycan dışında yaşayan yüzbinlerce Türk’ün Azerbaycan'a dönüp yeniden vatandaşlık kazanması, üçüncüsü ise Mehmet Emin RESULZADE' nin yaşadığı evin müze olarak düzenlenmesiydi.Ne yazık ki bunların hiç biri gerçekleşme imkanı bulunmadığı gibi, onun adı ve resimleri duvarlardan indirildi.
Otuzlu yıllardan sonra dört yüzbini aşan Azerbaycan Türk'ü ülke dışına sürülmüş, bunlardan Kazakistan, Kırgızistan gibi ülkelerde yaşamak zorunda kalan yüz binlerin çocukları kendi ülkelerinin dışında bırakılmıştır.
Biz istiyoruz ki artık bu sürgün hayatı bitsin, insanlar vatan topraklarına dönsünler. Ancak Azerbaycan’ın mevcut Kanunları bunu elli bin dolar para ile sınırlayyarak engellemiştir.
Biz diyoruz ki, bu insanlar sizin vatandaşınızdır. Bu engelleyici yasanın kaldırılması gerekir. Bize bu günleri bırakan insanlara sahip çıkma zamanıdır, onlara sahip olunmalıdır.Bugün yeryüzünde Azerbaycan halkı kadar dağılmış bir toplum görmek mümkün değildir. Sadece Borçalı bölgesinde otuz bin, Dağıstan’da yüz elli bin , Rusya federasyonunda bir milyon beş yüz bin insan, sahipsiz yaşarken, Güney Azerbaycan’da yaşayan otuz milyon Türk’ü ise bu rakamlara katmazken,diyoruz ki, bu milli bayramda Azerbaycan iktidarı ile muhalefeti el ele tutsunlar. Kucaklaşmanın tam zamanıdır. Önlerinde Karabağ gibi bir milli sorun yatmaktadır. Karabağ unutulmuş durumda iken, Ermenilerin elinde bir oyuncak halindedir.
Biz şunu beklemekteyiz, Azerbaycan'ı yönetenler ve muhalefet ortak bir karar içinde halkın karşısına çıkmalıdır. Karabağ işgal altında iken bir milletin Bayram yapma hakkı olamaz.
Biz burada tarihi bir gün olan 28 Mayıs’ı anarken, henüz kutlama ortamına gelmiş sayamayız kendimizi.Bir gün arzu ettiğimiz şartlar gerçekleşirse o vakit gerçek 28 Mayısları bayram olarak kutlama hakkına sahip olmalıyız.
Bu gün burada bizimle birlikte 28 Mayıs anma toplantısına katılanları sevgi ve şükranla kucaklarken, sivil toplum temsilerini, öğrencileri ve Azerbaycan Büyükelçiliği mensuplarına katılımlarından dolayı teşekkür ediyorum. Çünkü benden önce o cumhuriyeti onlara emanet eden, Mehmet Emin RESULZADE’yi anmak onların hakkıdır.
28 Mayıslarda Mehmet Emin RESULZADE’ye saygı göstermeyenlerin ve onun kabrini ziyaret etmeyenlerin, onu tarihten silmek isteyenlerin Azerbaycan için bir katkı sağlayacaklarından endişe duymaktayım.
28 Mayıs 1918 tarihli Milli Azerbaycan Cumhuriyetinin 93. ylında büyük devlet adamı M. Emin Resulzade ve dava arkadaşlarını huzurunuzda saygı ile anıyorum.
Milli Azerbaycan Cumhuriyeti 93 Yaşında.
28 Mayıs 1918’de Azerbaycan’da Mehmet Emin RESULZADE önderliğinde kurulan Milli Azerbaycan Cumhuriyetinin 93. yılında, onun ‘İnsanlara hürriyet, milletlere istiklal’ diyerek başlattığı mücadele ve yoktan var ettiği milli devletçilik anlayışı, dün olduğu gibi bu günde bir ışık gibi parlamaktadır.
Bu özellikleriyle, Mehmet Emin RESULZADE Türk dünyası içinde yaptıklarıyla olduğu kadar, bıraktığı ilke ve idealleriyle de ebedi olacaktır.
Şark dünyasında bir ilk olan, 28 Mayıs 1918 tarihli cumhuriyetin erdemi sayılabilecek ve o tarihlerde batı dünyasında gündemde olmayan kadınlara seçme ve seçilme hakkı yanında, laik ve demokratik hakların kazanılması, Azerbaycan halkının çağdaşlık konusunda bulunduğu yeri işaret etmektedir.
Mehmet Emin RESULZADE, 28 Mayıs 1918’de kurduğu cumhuriyetin karakteristiğini şöyle tanımlar. ‘Cumhuriyetimiz, milli,demokratik devletçilik zemininde, medeni ve kendi geleceğini tayinde çağdaşlığı esas alır. Bu nokta-i nazardan, cumhuriyetimiz tarihteki ilk Türk Cumhuriyetidir.’
Milli Azerbaycan Cumhuriyeti, misak-ı milliyle kendini tescil ve ilan ederken, elde ettiği egemenlik üstünde hiçbir yabancı güç ve ideolojinin etkisini yerleştirmemiştir.
Bu karakter yapısı ve donanımıyla denilebilir ki; Milli Azerbaycan Cumhuriyeti çağdaşlığıyla evrensel bir cumhuriyet yapısına sahiptir.
Mehmet Emin RESULZADE ve arkadaşlarının, Gence’de açtığı parlamento, tarih boyunca bulunduğu sorunlu coğrafyada, emperyalistlerin boyunduruğundan kurtulma yolunda verilen mücadelelerin en şanlısı olan ve 28 Mayıs 1918’den 114 yıl önce, Gence’de 30 000 Rus askerine karşı, ‘Ölmek var dönmek yok’ diyerek bir avuç güçle savaşarak Azerbaycan Türklerinin istiklalini, İran hanedanlığına tercih eden Kacar Türk soylu Cevat Han harekatının gerçek temelleri üzerine oturmuştur.
27 Nisan 1920’de Mehmet Emin RESULZADE ve arkadaşlarının kurduğu cumhuriyeti ortadan kaldırarak ona minnet borcuyla muhacereti uygun görenler ile Azerbaycan halkının hürriyetini elinden alanlar, bugün isimleri ve sembolleriyle tarihin derinliklerinde kaybolmuşlardır.
Mehmet Emin RESULZADE’nin ortaya koyduğu milli ideoloji, 1990 tarihli şahlanışla yetmiş yıllık bir esaret zincirini kırarak milli egemenliğin önemini bir defa daha ortaya koymuştur.
Onun ‘Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez’ dediği ve muhacerette kutsal bir emanet olarak taşıdığı üç renkli bayrak dün olduğu gibi bugünde Azerbaycan Türklerinin umudu ve sönmeyen meşalesi olarak semalarda ebedi olacaktır.
Bu dilek ve temennilerle 28 Mayıs 1918 tarihli Milli Azerbaycan Cumhuriyetinin 93, yılını kutlarken, Mehmet Emin RESULZADE ve arkadaşlarını,bir kere daha saygı ve minnetle anıyoruz. Saygılarımızla.
AZERBAYCAN KÜLTÜR DERNEĞİ MERKEZ YÖNETİM KURULU
28 Mayıs coşkusu...
Tuncer Kırhan
28 Mayıs 1918 tarihli Milli Azerbaycan Cumhuriyetinin kuruluşu her geçen yıl daha anlamlı bir coşku içinde kutlanıyor.
Bu coşkunun nedeni, Azerbaycan sevgisiyle özdeş olan Mehmet Emin Resulzade sevgisi ve idealinin gönüllerden meydanlara inişi şeklinde yansımaktadır.
Dünyanın her bir yerinde,28 Mayıs gününü bir bayram şenliği içinde geçiren Azerbaycan Türkleri onu anlamanın mutluluğu içinde 93. yıl önce ve sonra olanları bir daha gözden geçirdiler.
Kutlamalarının en görkemlisi onun doğum yeri Novhanı’da ve ebediyete gittiği Ankara’da ki anıtmezarda yapıldı. 28 Mayıs ve onun yaratıcısı olan Mehmet Emin Resulzade’ye İstanbul’dan, Antalya’dan, İzmir’den koşup ge
lenler, adeta bir sevgi seli yarattılar. Azerbaycan Kültür Derneği adına, gelenleri kucaklayan genel başkan Cemil Ünal, 28 Mayıs’ta yoktan bir millet ve devlet yaratanların her biri ülkesi dışındaki topraklarda yatsa da, Resulzade ve arkadaşlarına olan 
sevginin gönüllerde yaşadığını anlattı.
Bu coşku tablosu içinde, işlerini bırakıp gelen anneler, babalar, öğrenciler, bir saat izinle çıkan doktorlar, öğretim üyeleri, sivil toplum kuruluşları ve okul çağında çocuklar... Çocuklar ki,minnacık yüreklerine nakşedilen duygularla, bayrak ve toprak üzerine şiirleri ardı ardına söylediler.
Onlar ki titreyen dudakları arasından dökülen sözlerle geleceğe ışık tutan çocuklar...
Minnacık eliyle tuttuğu karanfilleri anıt mezarın üstüne koyan ve boylarının yetiştiği yerde mermer sütunu öpen çocuklar...
Tören alanını dolduran gençlerin ellerinde üç renkli bayraklar, ay yıldızlı bayraklar...
‘Resulzade ölmedi, ölmez’ diyen yazılar...
Ve hep bir şeyler söyleme arzusuyla dolu yığınla insanlar,
Güneşin balçıkla sıvanamayacağı gerçeğini bilen insanlar...
Bu duygu ve temenniyle nice 28 Mayıs’lara ...
Mehmet Emin Resulzade ölümünün 56. yılında kabri başında anıldı.
Azerbaycan Kültür Derneği Yönetim Kurulu ve Azerbaycanlı talebeler ve Mezunlar Birliği ile Iğdır Derneği Yönetim Kurulu üyeleri,5 Mart 2011 günü Cebecideki anıt mezarı ziyaret ederek saygı duruşunda bulundular.
Törende konuşan Azerbaycan Kültür Derneği Genel Sekreteri Tuncer KIRHAN, Mehmet Emin Resulzade’de görülen milli şuur, daha 1903 yılında sadece on dokuz yaşında bir Azerbaycan Türk’ü olarak Bakü’deki parkların birinde gençlerin aralarında bozuk bir Rusça ile konuşmalarını görmesi ile başlar.
Tepkisini o günlerde ilişkili olduğu “Açık Söz “adlı gazetede kaleme aldığı makalede; “Vatandaş Türkçe konuş, çünkü sen Türksün, ve Türkçe senin dilindir.” Demesiyle başlayan millilik onun Türk dünyasında bir ilki başarmasına kadar gidecek bir yol olur.
Gerek Bakü’de gerekse Tiflis’teki gazeteler yoluyla yayınlanan yazıları daha sonra,Tahran, İstanbul ve Bakü arasında biçimlenerek layık olduğu ortamı hazırlar.
Bu trendle başlayan siyasal vizyon Nisan 1917 tarihli Bakü de düzenlenen Kafkasya Türk Halkları Kurultayı ardından toplanan, Mayıs 1917 tarihli Umumi Rusya Müslümanları Kurultayında bir siyasi ve milli ideolojinin temsilcisi olarak ortaya çıkar.
Mehmet Emin Resulzade ve arkadaşları Ali Merdan Topçubaşı,Nesipbey Yusufbeyli gibi değerli arkadaşlarıyla yürütülen, Türklük kimliği ile meydana gelen Musavat Partisi’nin çatısı altında toplanan insanlar hep bir ağızdan; “insanlara hürriyet, milletlere istiklal” şiarıyla işe koyulurlar. Bu yol istiklal yoludur, bu yol milli bir devlete giden yoldur.
Nihayet yol yolcusuna yenilecek ve 28 Mayıs 1918 günü parlamentoya bağımsızlığın simgesi olan üç renkli bayrak asılacaktır.
Türk milli kültür ve inancının, demokratik uygarlığın sembolü ile yoğrulup, Türk dünyasında bir ilk başarılır.
Milli Azerbaycan Cumhuriyeti.
Onun koyduğu cumhuriyet, 1990 yılındaki bağımsızlık hareketiyle yeniden şahlanacak ve Ebulfez ELÇİBEY bu hareket ve ideolojinin mimarı olarak ikinci kez demokratik cumhuriyete kavuşturacaktır. Onların bıraktığı ilke ve idealler Azerbaycan gençliğinin bağrında sönmez bir ateş olarak yaşayacaktır.
Bugün burada toplanan güneyli ve kuzeyli Azerbaycanlı Türk gençleri yılmadan usanmadan, her türlü engele rağmen onu yolundan gideceklerine inancımız tamdır.” Dedi.
Daha sonra, törende Azerbaycanlı talebeler ve Mezunlar Birliği Başkanı Elnur PAŞA ve Doktora Öğrencisi Ferzat SEMENDLİ’li de yaptıkları konuşmalarda, Azerbaycanlı gençler olarak onun koyduğu yolda er yada geç mutlak başarılı olacağız diyerek ant içtiklerini ifade ettiler.